گناباد
گُناباد مرکز شهرستان گناباد واقع در استان خراسان رضوی است. نام های قبلی این شهر جنابد و گُناپا بوده است. همچنین شهر زیارتی و سیاحتی کاخک نیز در فاصله ۲۵ کیلومتری گناباد قرار دارد.
آنچه باید بدانید
ویرایشبزرگ ترین قنات جهان با نام قنات قصبه در گناباد قرار دارد. این قنات از دورهٔ هخامنشیان تاکنون، عامل تولید و حیات در شهر گناباد بوده‌است. این قنات به شماره ۵۲۰۷ در سازمان یونسکو ثبت شده است.
شهرستان گناباد، جنوبی‌ترین شهرستان استان خراسان رضوی و در ۲۸۶ کیلومتری مشهد قرار دارد.
کاریز قصبه گناباد که یکی از شاهکارهای آبی جهان است و از دو رشته اصلی و شش شاخه فرعی تشکیل شده‌است و مادرچاه آن در دامنهٔ شمالی سیاه کوه و خروجی کنونی قنات در جنوب محله معروف به قصبه شهر قرار دارد. طول این قنات بیش از ۳۳ کیلومتر است و عمق مادرچاه اصلی در انتهای رشته «دولاب نو» با توجه به شیب زمین حدود ۳۰۰ متر و میزان آب‌دهی آن بیش از ۱۵۰ لیتر در ثانیه است. این قنات با قدمت ۲۷۰۰ سال عمیق‌ترین، بزرگترین و کهن‌ترین قنات جهان میباشد.
وجه تسمیه
ویرایشیکی از نام‌هایی که در وجه تسمیه گناباد آورده‌اند دیو آباد میباشد. دین مردم گناباد و ایران باستان قبل از ظهور زرتشت دیویسنا بوده است. یکی از مراکز اصلی استقرار بزرگان این مذهب در گناباد بود و به پیروان این مذهب گبر گفته می‌شد. گبرها مهندسان بسیار باهوش و توانمندی بودند که قنات قصبه گناباد را حفر کردند. اختراع بادگیر (کولر بادی) و ساخت و بکارگیری حوضخانه‌ها در خانه‌های بادگیری که با حرکت باد از درون بادگیر و سپس بر سطح آب درون حوض باعث تولید سردی در هوای گرم کویر می‌گردد و همچنین ساخت سقف‌های گنبدی و ساخت اولین ساعت آبی و اولین ساعت آفتابی جهان از ابداعات و اختراعات گبرها بوده که اولین ساعت آبی جهان هم در گناباد توسط ایشان ساخته شده است.
دیو در زبان عامه مردم به معنی جن میباشد ولی در زمان باستان که دین دیویسنا وجود داشت دیو به معنای خدا بوده و پس از ظهور و رواج دین زرتشت و دشمنی او با این دین، دیو به معنای پروردگار باطل مصطلح می‌گردد و دیویسنا به پیروان خدای باطل و تاریکی اطلاق می‌گردیده که در برابر مزدیسنا به معنای پرستنده اهورمزدا (اهورامزدا) بکار رفته است.
گبرها که از اولین ساکنان ایران بودند برخلاف دیگر اقوام جهان هیچگونه عقاید بت‌پرستی نداشتند و خدایان آنها عموماً ذات‌هایی بودند که ما آنها را مظاهر طبیعت می‌نامیم. مهم‌ترین خدایان آنها خورشید، ماه، سیارات، آذرخش و طوفان بودند و عموماً با القاب دَیوا ((daiva در پارسی باستان و اوستایی دَیووا (daeuuua) و سانسگریت اَسورا مورد ستایش و پرستش قرار می‌گرفتند. گبرها نور را گرامی می‌داشتند و معنای زندگی را در نور و روشنایی می‌جستند. اعتقاد آنها این بوده که جوهره هستی از دو عنصر نور و تاریکی تشکیل گردیده که نور در نهایت بر تاریکی غالب می‌آید. از این روی خورشید را گرامی می‌داشتند که بزرگترین و مهم‌ترین عنصر حیات بخش در طبیعت، زندگی بشر و دیگر موجودات بود؛ و آتش را گرامی داشتند که نماد و نماینده‌ای از روشنایی خدای خورشید بود، حیات بخش و ایمن، نفوذ کننده در ظلمت‌ها و تاریکی‌ها، عامل دیدن و درک و فهم درست از نادرست و دیدن اعماق تاریک جهان. پس از حمله اعراب به ایران از جانب مسلمانان گبر به زرتشتیانی که مسلمان نشدند به طعنه و به صورت دشنام گفته می‌شد. حال آنکه وجه تمایز گبرها جدای از دین‌شان این است که زرتشتیان مردگان خود را دفن نمی‌کرده و معتقد بودند جسد انسان خاک و آب را آلوده می‌کند و از این روی لاشه مردگان را در کوه‌ها و بیابان‌ها رها می‌کردند تا توسط حیوانات وحشی خورده شوند و از این طریق به چرخه بازآفرینی طبیعت برگردند و به نوعی بازیافت شوند، در حالی که گبرها مردگان خود را دفن می‌کردند و آداب و رسوم خاصی در دفن اجساد داشتند.
در ولسوالی اوبه افغانستان در صد کیلومتری هرات هم قریه‌ای با نام گناباد وجود دارد.
واردشدن
ویرایشبا خودرو
ویرایشاز مشهد: پس از عبور از تربت حیدریه و فیض آباد
(اتوبوس های بین شهری از ساعت ۶ الی ۲۰ از پایانه مسافربری امام رضا مشهد به مقصد گناباد و بالعکس حرکت می کنند.)
از تهران: پس از عبور از سبزوار و ادامه مسیر از طریق بردسکن و بجستان
(اتوبوس های بین شهری عصر هر روز از پایانه جنوب به مقصد گناباد و بالعکس حرکت می کنند.)
از بیرجند: پس از عبور از قاینات
با قطار
ویرایشاز طریق ایستگاه بجستان در ۵۰ کیلومتری گناباد
با هواپیما
ویرایشفرودگاه گناباد در حال ساخت است و فعلاً از طریق فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد قابل دسترسی است.
گردش در شهر
ویرایشگردش در شهر گناباد از طریق استفاده از خطوط مینی‌بوس‌رانی، تاکسی‌رانی و آژانس ها امکان پذیر است. در گناباد، تاکسی ها و آژانس های مخصوص بانوان نیز وجود دارد.
دیدنی‌ها
ویرایش- قنات قصبه بزرگ ترین و قدیمی ترین قنات جهان مربوط به ۲۷۰۰ سال پیش و ثبت شده در سازمان جهانی یونسکو واقع در قصبه شهر
- آرامگاه جغتای (از خوانین مغول و از پسران چنگیز خان) در روستای گیسور
- درب صوفه، که در شاهنامهٔ فردوسی از آن یاد شده و مقبرهٔ پیران ویسه است.
- روستای کهن ریاب اولین و تنها روستاموزه معماری کهن ایرانی
- سرو کهن نوقاب
- قلعه زیبد آخرین اقامتگاه یزدگرد سوم
- قلعه فرود در روستای تک میدان
- قلعهٔ تاریخی عُمرانی گناباد
- قلعهٔ دختر شوراب و آسیاب گز اشو در شوراب
- مدرسهٔ نجومیه و موزهٔ مردم شناسی گناباد واقع در قصبه شهر
- مزار سلطان احمد عابد بیمرغ
- مزار سلطانی بیدخت ((مدفن چند نفر از اَقطاب(رهبران و بزرگان عرفان) سلسله نعمت‌اللهی))
- مسجد جامع بازار کاخک ساخته شده در سال ۹۰۲ ه- ق
- مسجد جامع قدیم گناباد واقع در قصبه شهر
- مسجدجامع عُلیای کاخک ساخته شده در تاریخ ۱۱۳۴ ه- ق
- مقبرهٔ امامزاده سلطان محمد عابد در شهر کاخک گناباد
- منطقهٔ تفریحی و آسیاب‌های آبی قدیمی روستای روچی
- یخدان کوثر بِیدُخت
- روستای ییلاقی و تفریحی سنو و همچنین اولین موزه زعفران ایران در سنوی گناباد
- موزه آب واقع در ابتدای خیابان سعدی
- حسینیه تاریخی شریعت واقع در ابتدای خیابان سعدی
- خانه شریعت واقع در خیابان غفاری (خیابان شریعت سابق)
- کشمون قصبه واقع در قصبه شهر
- کشمون خشویی واقع در قصبه شهر
- آب انبار تاریخی قصبه شهر واقع در کنار مدرسه نجومیه گناباد
- کلوت قصبه شهر (عالی برای کلوت نوردی)
- یخدان کوثر واقع در بیدخت گناباد و شهر باستانی کوثر در مجاورت آن
- منطقه ییلاقی کوه قلعه گناباد
- منطقه ییلاقی و کوهنوردی سبز رود گناباد (دارای بیش از ۳۵ آبشار بلند و استخر طبیعی)
- چنار هزار ساله روچی. روچ به معنای روز است.
- سرو ۸۰۰ ساله زیبد
- چنارهای پنج هزار ساله روستای ختمه (خاتمه - ختمه دره)
- منطقه ییلاقی گردشگری آبشار کاخک
- قلعه و روستای باستانی عمرانی در نزدیکی پلیس راه گناباد
- بازدید از آسیاب آبی کاخک که تبدیل به موزه آسیاب شده است.
- مقبره جعتین (جغتاى)، پسر چنگيزخان مغول درگیسور گناباد
- منطقه ییلاقی، گردشگری تک زو
- موزه حیات وحش گناباد واقع در اداره محیط زیست گناباد
- قلعه فرود
- منطقه گردشگری سبز رود و دیدن بیش از ۳۵ آبشار طبیعی و ده ها استخر طبیعی
- حسینیه شریعت گناباد واقع در ابتدای خیابان سعدی مربوط به دوره قاجاریه
- مزار امامزاده احمد در بیمرغ گناباد
- قلعه سفید زیبد
- مسجد سموئی مربوط به دوران قاجاریه
- خانه خانیکی ها واقع در پشت فیاض بخش و خیابان غدیر مربوط به معماری دوران قاجاریه
- کاروانسرای قوژد و مسجد جامع قوژد
- ارگ فرود
- آسیاب های آبی تک زو گناباد
- هشتی خانه شوکت در بیلند گناباد
- مقبره ابومنصور ریابی وزیر طغرل شاه
- آسیاب های سراسیاب گناباد
- شیره پز خانه نوغاب و شیره پز خانه صالح آباد(شیره انگور و انجیر)
- یخدان رهن
- چهارطاقی قوژد
- رباط جعفرآباد
- حوض درویش مولا واقع در قصبه شهر ، کوچه حوض مولا
- آسیاب کلات
- آسیاب حاجی آباد
- قلعه ده ملا واقع در دو راهی مرغش به سمت روستای کلاته ملا ، بخش کاخک
- کویر زیبای روشناوند
- اب انبار قدیمی روشناوند
- حمام روشناوند
- خانه اربابی
انجام‌دادن
ویرایش- قنات گردی در مسیر قنات قصبه
- کویر گردی در منطقهٔ عمرانی
- کلوت نوردی در کلوت قصبه شهر
- شرکت در کارناوال نخل گردانی دیدنی قصبه شهر، نوغاب، بیدخت و... همراه با نهار و شام رایگان در هیئات گناباد در ایام محرم
- کشمون گردی در کشمون‌های زیبای قصبه و کشمون خشویی
- شنا کردن در استخر آب‌درمانی قصبه مندلی رشیدی. این استخر از سال ۱۳۸۲ به همت محمد علی رشیدی در مظهر قنات جهانی قصبه و در مجاورت قنات جهانی قصبه احداث و در فصل بهار و تابستان پذیرای مردم منطقه، مسافران و گردشگران میباشد. این استخر دارای ورودی و خروجی مجزا است و همین باعث شده تا آب این استخر بدون استفاده از هیچگونه مواد شیمیایی و افزودنی، همیشه پاک و تمیز باشد.
- بازدید از منطقه گردشگری و شکار ممنوع هلالی
- بازدید از منطقه گردشگری و شکار ممنوع هنگام
- بازدید از مزار پیر کله نوغاب و شرکت در مراسم رقص و پایکوبی که هر سال در نهم فروردین ماه در مزار پیر کله نوغاب مراسم خاص بی بی گلو (گردون) برای تکریم پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها برگزار می‌گردد.
- کوه نوردی در منطقه گردشگری سبز رود و دیدن بیش از ۳۵ آبشار طبیعی و ده‌ها استخر طبیعی
- بازدید از کویر منطقه پسکلوت در روستای روشناوند
خریدن
ویرایشواحد پول رایج در این شهر ریال 
ایران میباشد، ولی اکثر داد و ستدها به صورت عمومی به واحد (تومان) انجام میشود.
- زعفران
- زرشک
- ظروف سفالی
- شیره انواع انگورها
- کشمش
- آبغوره طبیعی
- کلمبه قطاب ، روواکرده که سه سوغات گناباد میباشد.
خوردن
ویرایش- آش های سنتی نظیر جوشپره و لخشک (آش های برند ملی گناباد)
- کشک بادمجان
- کلمبه ، قطاب و رو واکرده (سه شیرینی برند گناباد که برای عید نوروز پخت میشود)
- اشکنه شیراز و اشکنه قوروت
- شیراز (نوع خاصی از عمل آوری ماست که برند مخصوص گناباد میباشد.)
- گندم پلو
نوشیدن
ویرایش- شربت آبغوره
- شربت شیره (انگور)
- آب دوغ شیراز(در گناباد به ماست چکیده شیراز گفته می شود)
- آب دوغ ماست چکیده
- انواع شراب و عرق انگور
خواب
ویرایشهتل گردشگری بیدخت
هتل پاسارگاد گناباد
اقامتگاه های بومی شارعی و علی پور در ریاب گناباد
خانه معلم (جاده کناری جاده سنتو)
