عبارت‌نامه:کردی

زبان کردی به عنوان زبان رسمی در کشور عراق، در کنار زبان عربی محسوب می‌شود. اما در کشورهایی چون ایران، ترکیه، سوریه، جمهوری آذربایجان، آلمان و ... نیز به عنوان زبان اقلیت نیز محسوب می‌شود. این زبان زیرمجموعهٔ زبان‌های هندواروپایی است.

راهنمای تلفظ

در الفبای کردی مصوت‌ها به مانند صامت‌ها نوشته می‌شوند و چیزی به نام حرکت یا همان اعراب، وجود ندارد و به همین دلیل برخلاف زبان‌های عربی و فارسی که یک کلمه می‌تواند به چندین شکل خوانده شود، در کردی چنین حالتی رخ نمی‌دهد.

مصوت‌ها

حروف مصوت الفبای کردی عبارتند از:

ا در زبان عربی برابر است با: الف
و در زبان عربی برابر است با: و
وو در زبان عربی برابر است با: -
ۆ در زبان عربی برابر است با: ـــٰ
ە در زبان عربی برابر است با: ـــَ
ی در زبان عربی برابر است با: ی
ێ در زبان عربی برابر است با: ـــِ

حرف ا

این حرف مانند حرف آ خواندە می‌شود. در فارسی ا می‌تواند به شکل‌های مختلف تلفظ شود (اَبر، اِسم، اُردک) ولی در کردی فقط مانند آ تلفظ می‌شود (ā):

آرام: ئارام - باران: باران

حرف و

این حرف صامت هم هست. تلفظ این حرف به طور دقیق در زبان فارسی نیست فقط می‌توان گفت از «او» در زبان فارسی کوتاه‌تر است (u):

مثلاً «و» در نور و مسعود اگر کوتاه تلفظ شود چنین تلفظی دارد.

حرف وو

تلفظ این حرف به طور دقیق مانند «او» در زبان فارسی است. (ū)

نور: نوور - دور: دوور

حرف ۆ

تلفظ این حرف به طور دقیق در زبان فارسی نیست فقط می‌توان گفت از ــُـ (ضمه) در زبان فارسی بلندتر است (ō):

این حرف قدیم در زبان فارسی وجود داشت (واو مجهول) ولی الان در فارسی آن را با «او» تلفظ می‌کنند. مثلاً دۆست، دوست خوانده می‌شود.

حرف ە

تلفظ این حرف مانند فتحه است. (a) این حرف فقط دو شکل دارد: ه ـه

اَبر: ئەبر - اَسمر: ئەسمەر

حرف ی

این حرف صامت هم هست. تلفظ این حرف دقیقاً مانند «ای» در فارسی است. (ī)

کیوی: کیوی - ایراد: ئیراد - شیر (خوردنی): شیر

حرف ێ

تلفظ این حرف به طور دقیق در زبان فارسی نیست فقط می‌توان گفت از ــِـ (کسره) در زبان فارسی بلندتر است (ē):

این حرف قدیم در زبان فارسی وجود داشت (یای مجهول) ولی الان در فارسی آن را با «ای» تلفظ می‌کنند. مثلاً ئێران، ایران خوانده می‌شود، به دێو می‌گویند دیو و به شێر می‌گویند شیر (حیوان).

حرف ۊ

تلفظ این حرف در زبان فارسی نیست. این مصوت در کردی سورانی استفاده نمی‌شود و مخصوص گویش‌های جنوبی زبان کردی است. تلفظ آن شبیه (ü) در زبان‌های خارجی است.

بزرۆکە

یک نیمچه مصوت دیگری هم هست که آن هم به طور دقیق در زبان فارسی نیست ولی از ــِـ (کسره) کوتاه‌تر است و آن را نمی‌نویسند. در الفبای کردی لاتینی با i نشان می‌دهند. من: min - مردن: mirdin

صامت‌ها

حروف صامت الفبای کردی نیز به عبارت زیراند: ب، پ، ت، ج، چ، ح، خ، د، ر، ز، ژ، س، ش، ع، غ، ف، ڤ، ق، ک، گ، ل، م، ن، ه

واژه‌های مرکب رایج

فهرست عبارت ها

ابتدایی

علائم رایج

بسته: داخراو
باز: کراوە
ورود: دەسپێک
خروج: ڕێگەی چوونەدەرەوە
هل‌دادن: پاڵ پێوەنان
کشیدن: ڕاکێشان
دستشویی: ئاودەست
مردانه: پیاوانە
زنانه: ژنانە
ممنوع: قەدەغەکراو

درود.: . ( )
سلام.: . (سڵاو )
حالتان چطور است؟: ؟ (چۆنی ؟)
خوب، ممنون.: . (باشم، سپاس. )
نامتان چیست؟: ? (ناوت چیە؟)
من ______ هستم.: ______ . ( من _____م .)
از دیدارتان خوشبختم.: . ( )
لطفاً.: . ( تکایە)
ممنون.: . (سپاس )
قابلی نداشت.: . (شایەنی نییە )
بله.: . (بەڵێ )
خبر.: . (نا )
ببخشید. (جلب توجه): . ( )
ببخشید. (معذرت‌خواهی): . ( ببوورە)
شرمنده‌ام.: . (شەرمندەم )
بدرود.: ( )
خدانگه‌دار: . (خوات لە گەڵ)
من نمی‌توان [به خوب] نام زبان صحبت کنم.: [ ]. ( [ ])
فارسی صحبت می‌کنید؟: ? (فارسی قسە دەکەی ؟)
کسی اینجا هست که فارسی صحبت کند؟: ؟ ( ؟)
کمک!: ! (یارمەتی)
مراقب باش!: ! (ھۆشیار بە!)
صبح بخیر.: . ( بەیانی باش )
عصر بخیر.: . (ئێوارە باش )
شب بخیر.: . (شەو باش )
شب بخیر (برای خواب): . (شەو خۆش )
متوجه نمی‌شوم: . (تێ ناگەم )
دستشویی کجاست؟: ? (دەستشۆری والەکێو)

مشکل‌ها

تنهایم بگذار.: . ( ته نیام بیله.)
به من دست نزن!: ! (دەسم پێوە مەدە)
پلیس را خبر می‌کنم!: . ( قاو که م به پولیس.)
پلیس!: ! (پۆلیس!)
بیاست! دزد!: ! ! ( ! !)
من به کمکتان نیازمندم!: . ( یارمه تیم به ن.)
اورژانسی: . (فریاکاری)
من گم شده‌ام.: . (من گم بووگم)
کیفم را گم کرده‌ام.: . ( .)
کیف پولم را گم کرده‌ام.: . ( .)
مریض هستم.: . (نەخۆشم)
زحمی شده‌ام.: . (زامارم)
من به دکتر نیازمنم.: . (دوکتوره م گه ره ک .)
می‌توانم از گوشی‌تان استفاده کنم؟: ؟ ('ده توانم له موبایلتان ایستفاده بکم؟')

اعداد

۱: (یەک)
۲: (دوو)
۳: (سێ)
۴: (چوار)
۵: (پێنج)
۶: (شش)
۷: (حەوت)
۸: (حەشت)
۹: (نۆ)
۱۰: (دە)
۱۱: ( )
۱۲: ( )
۱۳: ( )
۱۴: ( )
۱۵: ( )
۱۶: ( )
۱۷: ( )
۱۸: ( )
۱۹: ( )
۲۰: ( )
۲۱: ( )
۲۲: ( )
۲۳: ( )
۳۰: ( )
۴۰: ( )
۵۰: ( )
۶۰: ( )
۷۰: ( )
۸۰: ( )
۹۰: ( )
۱۰۰: ( )
۲۰۰: ( )
۳۰۰: ( )
۱٬۰۰۰: ( )
۲٬۰۰۰: ( )
۱٬۰۰۰٬۰۰۰: ( )
۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰: ( )
۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰: ( )
عدد _____ (قطار، اتوبوس، ...): ( )
نصف: (نیو)
کمتر: (کەمتر)
بیشتر: (زیاتر)

زمان

الآن: (ئیستا)
بعداً: (دوایا)
قبلاً: (پێشتر)
صبح: (سۆح)
عصر: (دوانیوەڕۆ)
غروب: (ئێوارە)
شب: (شەو)

زمان ساعت

یک صبح: ( یه کی به یانی)
دو صبح: (دوی به یانی )
ظهر: (نیمەڕۆ)
یک بعد از ظهر: (یه کی دوانیوه ڕۆ )
دو بعد از ظهر: ( )
نیمه شب: (نیوەشەو)

_____ دقیقه: (خولەک)
_____ ساعت: (کاتژمێر )
_____ روز: (رۆژ)
_____ هفته: (هەفتە)
_____ ماه: (مانگ)
_____ سال: (ساڵ)

روزها

امروز: (ئەمڕۆ)
دیروز: (دوێنێ)
فردا: (به یانی)
این هفته: (ئەم ھەفتە)
هفتهٔ قبل: (ھەفتەی رابردوو)
هفتهٔ بعد: (ھەفتەی داھاتوو)

شنبه: (شەممە)
یک‌شنبه: (یەکشەممە)
دوشنبه: (دووشەممە)
سه‌شنبه: (سێ شەممە)
چهارشنبه: (چوارشەممە)
پنج‌شنبه: (پێنچ شەممە)
جمعه: (هەینی)

ماه‌ها

ژانویه: (کانوونی دووەم)
فوریه: (شوبات)
مارس: (ئادار)
آوریل: (نیسان)
مه: (گوڵان)
ژون: (حوزەیران)
ژولای: (تەمموز)
اوت: (ئاب)
سپتامبر: (ئەیلول)
اکتبر: (تشرینی یەکەم)
نوامبر: (تشرینی دووەم)
دسامبر: (کانوونی یەکەم)

نوشتن زمان و تاریخ

رنگ‌ها

سیاه: (ڕەش)
سفید: (سپی)
خاکستری: (خۆڵەمێشی)
قرمز: (سوور)
آبی: (کەوە)
زرد: (زەرد)
سبز: (سەوز)
نارنجی: (پرتەقاڵی)
ارغوانی: (ئەرخەوانی)
قهوه‌ای: (بۆر)

حمل‌ونقل

اتوبوس و قطار

یک بلیت _____ چند است؟: ( )
یک بلیت به _____، لطفاً.: ( )
این قطار/اتوبوس کجا می‌رود؟: ( )
قطار/اتوبوس به _____ کجاست؟: ( )
آیا این قطار/اتوبوس در _____ توقف می‌کند؟: ( )
چه زمانی قطار/اتوبوس برای _____ حرکت می‌کند؟: ( )
چه زمانی این قطار/اتوبوس به _____ می‌رسد؟: ( )

سمت

چگونه می‌توانم بروم به _____ ؟: ( )
...ایستگاه قطار؟: ( )
...ایستگاه اتوبوس؟: ( )
...فرودگاه؟: (فروكه )
...پایین شهر؟: ( )
...مسافرخانه؟: ( )
...هتل _____ ؟: (هوتل )
...کنسولگری آمریکا/کانادا/استرالیا/بریتانیا؟: ( )
جایی که وجود دارد مقدار زیادی از...: ( )
...هتل؟: ( )
...رستوران؟: ( )
...بار؟: ( )
...جاذبه‌های گردشگری؟: ( )
می‌توانی روی نقشه نشانم دهی؟: ( )
خیابان: ( )
به چپ بپیچ.: ( )
به راست بپیچ.: ( )
چپ: (چەپ)
راست: (ڕاست)
مستقیم: ( )
به سوی _____: ( )
پس از _____: ( )
پیش از _____: ( )
دنبال _____ بگرد.: ( )
تقاطع: ( )
شمال: (باکوور)
جنوب: (باشوور)
شرق: (رۆژهەڵات)
غرب: (رۆژئاوا)
سربالایی: ( )
سرپایینی: ( )

ناکسی

تاکسی!: ( )
من را ببر به _____، لطفاً.: ( )
هزینه رفتن به _____ چقدر می‌شود؟: ( )
من را ببر آنجا، لطفاً.: ( )

اسکان

آیا اتاق خالی دارید؟: ( ژووری خاڵیتان هەیە؟)
قیمت یک اتاق برای یک/دو نفر چقدر است؟: ( ژوورێک بۆ یەک /دو کەس بە چەندە؟)
آیا اتاق شامل می‌شود...: ( ئایا ژووری لە سەرە؟)
...ملافه؟: ( مەلافە)
...حمام؟: ( خۆشۆردن)
...تلفن؟: (تەلەفۆن)
...تلویزیون؟: ( تەلەفیزیۆن)
ممکن است نخست اتاق را ببینم؟: ( ئەتوانم ژوورەکە چاو لێکەم؟)
آیا جای ساکت‌تری دارید؟: ( جێگای بێدەنگترتان هەیە؟)
...بزرگ‌تر؟: ( گەورەتر)
...تمیزتر؟: ( خاوێنتر)
...ارزانتر؟: ( هەرزانتر)
بسیار خوب، می‌گیرمش.: ( زۆرچاکە،دەمەوێت.)
من خواهم ماند برای _____ (شب).: ( ئەمن بۆ یەک شەو دەمێنمەوە)
می‌توانید هتل دیگری را پیشنهاد دهید؟: ( ئەتوانن هۆتیلێک دیکەم پێ بناسێنن؟)
آیا جای امنی دارید؟: (جێگایەک ئاسایشی لە سەر بێت هەتانە؟ )
...رختکن؟: ( جێگای جل گۆڕان)
آیا صبحانه/شام شامل است؟: (ئایا خواردن سەرلە بەیانی و ئێوارەی لە سەرە؟ )
صبحانه/شام چه زمانی است؟: (خواردن سەرلەبەیانی و ئێوارە چ کاتە؟)
لطفاً اتاق من را تمیز کنید.: (تکایە ژوورەکەم خاوێن کەنەوە. )
می‌توانید من را بیدار کنید در _____؟: ( ئەتوانن لە خەو هەڵم بسێنن لە ـــــــــ؟)
می‌خواهم از هتل بروم و تسویه حساب کنم.: ( ئەمەوێت لە هۆتیل بچم و حیساب بکەم.)

پول

آیا دلار آمریکایی/استرالیایی/کانادایی را می‌پذیرید؟: ( )
آیا پوند بریتانیایی را می‌پذیرید؟: ( )
آیا یورو را می‌پذیرید؟: ( )
آیا کارت اعتباری را می‌پذیرید؟: ( )
می‌توانید پول را برای من تبدیل کنید؟: ( )
کجا می‌توانم پول را تبدیل کنم؟: ( )
می‌توانید یک جک مسافرتی را برای من تبدیل کنید؟: ( )
کجا می‌توانم یک چک مسافرتی را تبدیل کنم؟: ( )
نرخ ارز چیست؟: ( )
دستگاه خود پرداز (ای‌تی‌ام) کجاست؟: ( )

غذاخوردن

یک میز برای یک/دو نفر، لطفاً.: ( مێزێک بۆ یەک یا دو کەس ،ئەرک نەبێت)
می‌توانم به منو نگاه کنم، لطفاً؟: ('ئەتوانم سەیرێک مێنۆ بکەم ،ئەرک نەبێت؟)
می‌توانم از آشپزخانه دیدن کنم؟: ( ئەتوانم چاو بگێڕم بە چێشتخانه؟)
آیا غذای خاص خانگی موجود است؟: (چێشت تایبەتی ماڵی هەیه؟)
آیا غذای خاص محلی موجود است؟: ( خواردن تایبەتی ناوچەیی هەیه؟)
من گیاه‌خوار هستم.: ( ئەمن خواردن ڕەوەکی دەخۆم)
من گوشت خوک نمی‌خورم.: ( ئەمن گۆشتی بەراز ناخۆم)
من گوشت گاو نمی‌خورم: (ئەمن گۆشتی مانگا ناخۆم )
من فقط غذای حلال می‌خورم.: (ئەمن بەس گەشتی حەڵاڵ دەخۆم)
می‌توانید این را "کم" کنید، لطفاً؟ (روغن/کره/چربی‌خوک کم‌تر): (ئەتوانن ئامە کەم بکەنەوە، ئەرک نەبێت؟ ڕۆن کەرە چەوری بەراز کەمتر )
غذای قیمت‌ثابت: (خواردنێک کە قیمەتی نەگۆڕدرێت )
بر طبق منو: ( بە پێ مێنۆ)
صبحانه: (خواردن سەرلە بەیانی)
نهار: (ژەمەن نیوەڕۆ)
چای (چای): ( )
شام: (ژەمەن ئێوارە)
من _____ می‌خواهم.: (من _____ گەرەکە)
من یک بشقاب شامل _____ می‌خواهم.: ( ئه من دەوریەکم بریتی لە----------------- دەوێت)
مرغ: (مریشک ، کەرگ ، مامر)
گوشت گاو: (گۆشتی مانگا)
ماهی: (ماسی)
ژامبون: ( ؟)
سوسیس: ( ؟)
پنیر: (پەنێر)
تخم‌مرغ: (ھێلکە)
سالاد: (زەڵاتە)
(تازه) سبزیجات: ('تازە'سەوزی )
(تازه) میوه: ('تازە' مێوە)
نان: (نان)
توست: ( ؟)
نودل: ( ؟)
برنج: (برینج)
حبوبات: (؟)
ممکن است که یک لیوان _____ داشته باشم؟: ( ئەبێت پەرداخێک ــــــــــــــ م ببێت؟)
ممکن است که یک فنجان _____ داشته باشم؟: ( ئەبێت کە قرووشکەیەک ــــــــــــم ببێت؟)
ممکن است که یک بطری _____ داشته باشم؟: ( ئەبێت شووشەیەک ـــــــــــــــم ببێت؟)
قهوه: ( قاوە)
چای (چایی): ( )
آب‌میوه: (ئاومێوە )
(گازدار) آب: ( ئاوگازدار)
(ساکن) آب: ( ئاو وەستاو)
آبجو: ( ئابجۆ)
شراب قرمز/سفید: ( شەراب سوور/سپی)
ممکن است کمی _____ داشته باشم؟: ( ئەبێت کەمێک ـــــــــــــــم ببێت؟)
نمک: (خوێ)
فلفل سیاه: ( بیباری ڕەش)
کره: ( کەرە)
ببخشید گارسون؟ (جلب توجه پیشخدمت): (ببوورن؟ )
من تمام کرده‌ام.: (ئەمن تەواوم کردوە. )
لذیذ بود.: (خۆش بوو. )
لطفاً بشقاب‌ها را تمیز کنید.: ( تکایە دەووریەکە بسڕنەوە.)
چک، لطفاً.: ( چەک ، تکایە.)

بارها

آیا الکل سرو می‌شود؟: ( )
آیا خدمات میز وجود دارد؟: ( )
یک آبجو/ دو آبجو، لطفاً.: ( )
یک لیوان شراب سرخ/سفید، لطفاً: ( )
یک پیمانه، لطفاً.: ( )
یک بطری، لطفاً.: ( )
_____ (hard liquor) and _____ (mixer), please.: ( )
ویسکی: ( )
ودکا: ( )
رام: ( )
آب: ( )
آب گازدار: ( )
tonic water: ( )
آب پرتقال: ( )
نوشابه مشکی: ( )
آیا شکلات دارید؟: ( )
یکی دیگه لطفاً: ( )
یک دور دیگر لطفاً.: ( )
کی می‌بندیدی؟: ( )
نوش!: ( )

خرید

آیا از این در اندازه‌ام دارید؟: ( 'ئەرێ لەوە قەوارەی منتان هەیە')
این چقدر است؟: (ئەوە بەچەندییە)
آن خیلی گران است.: ( ئەوە زۆر گرانە )
آیا _____ را می‌گیرید؟: (ئەری ...وەردەگرنەوە )
گران: ( گران)
ارزان: ( هەرزان )
نمی‌توانم تهیه‌اش کنم.: ( ناتوانم دابینی بکەم )
آن را نمی‌خواهم.: (ئەوەم ناوێ)
شما دارید تقلب می‌کنید.: (ئێوە خەریکە فێڵ دەکەن )
من علاقه‌مند نیستم.: (.ئەمن هۆگری نیم.)
اوکی، من این را می‌گیرم.: (چاکە, ئەمن ئەوە دەکڕم )
می‌توانم یک کیف داشته باشم؟: ( دەتوانم کیفێکم هەبێ )
آیا می‌فرستید؟ (خارج از کشور): (ئەرێ دەینێرێ )
من می‌خواهم ...: ( ئەمن دەمەوێ)
...خمیر دندان.: ( شلەی ددان )
...یک خمیر دندان.: (شلەیەکی ددان)
...نوار بهداشتی.: . ( داژ )
...صابون.: (ساون)
...شامپو.: (شامپۆ )
...التیام‌دهندهٔ درد. (برای نمونه، آسپرین یا ایبوپروفن): ( دەرمانی هێوری )
...داروی سرما.: ( دەرمانی نۆبەتی )
...داروی شکم.: ... (دەرمانی سکئێشە )
...یک تیغ.: (مۆس)
...یک چتر.: ( )
...لوسیون ضدآفتاب.: ( دژەتاو)
...یک کارت پستی.: (کارتی نامەنێری )
...تمبر پستی.: ( پەلکی نامەنێری)
...پاتری.: (پێشاگ )
...کاغذ نوشتن.: (پەڕە)
...یک قلم.: (یەک پێنووس, ڕەژنووس)
...کتاب‌های انگلیسی.: (پەڕتووکی ئینگلیسی )
...مجله‌های انگلیسی.: ( گۆڤاری ئینگلیسی )
...روزنامهٔ انگلیسی‌زبان.: ( ڕۆژنامەی ئینگلیسی )
...یک دیکشنری انگلیسی-انگلیسی.: (وشەنامەیەکی ئینگلیسی بۆ ئینگلیسی )

رانندگی

من می‌خواهم یک ماشین کرایه کنم.: ( 'ئەمن دەمەوێ گوازەر بگرم')
می‌توانم بیمه داشته باشم؟: ( دەتوانم دڵینم هەبێ)
ایست (در یک علامت خیابانی): (وەسان )
یک طرفه: (یەک لایانە)
توقف: (ڕاوەستان )
پارک ممنوع: ( ڕاگرتن قەدەغەیە )
محدودهٔ سرعت: ( بازنەی خێرایی )
پمپ گاز/بنزین: ( وێستگەی گاز/ بەنزین )
بنزین: (بەنزین)
دیزل: ( گازۆڵ )

مقامات

من هیچ کار اشتباهی انجام نداده‌ام.: ( من کاری هەڵەم نه کردوه )
سوءتفاهم بوده است.: ( ناباش تێگەیشتووە )
کجا مرا می‌برید؟: (بۆ کوێم دەبەن )
آیا تحت بازداشت هستم؟: ( ئەمن دەستبەسەرم )
من یک شهروند آمریکایی/استرالیایی/انگلیسی/کانادایی هستم.: (ئەمن هاوڵاتییەکی ئامریکاییم )
من می‌خواهم با سفارت/کنسول‌گری آمریکا/استرالیا/انگلیس/کانادا صحبت کنم.: ( دەمەوێ لەگەڵ باڵوێزخانەی ئامریکا قسەبکەم)
من می‌خواهم با یک وکیل صحبت کنم.: ( دەمەوێ لەگەڵ پارێزەرێک قسەبکەم)
می‌توانم فقط جریمه الآن بپردازم؟: (دەتوانم هەر دواکی ئێستا بدەم )

این کردی است. وضعیت طرح کلی را دارد ، و به محتوای بیشتری نیاز دارد. الگویی دارد، ولی اطلاعات کافی در آن موجود نیست. لطفاً به جلو حرکت کنید و به رشد آن کمک کنید!