نوروز

در کتاب‌های کهن پارسی افسانه‌ها و پیشینه‌های گوناگونی دربارهٔ چگونگی هستی یافتن «نوروز» نوشته شده است که یکی از آنها بیش از دیگر پیشینه‌ها از سوی کارشناسان پذیرفته شده است و آن را دلیل برگزاری این جشن از سوی ایرانیان، و مردمانی که در ارتباط فرهنگی با ایرانیان بوده‌اند، می‌دانند. آن را در اینجا می‌خوانیم:

سال‌های بسیار دور «جمشید شاه» که یکی از بزرگترین پادشاهان اساطیری ایران است و در شاهنامه فردوسی پاکزاد جایگاهی ویژه دارد تصمیم به جهانگردی و گردش در زمین می‌گیرد. هنگامی که به آذرپادگان (آذربایجان) می‌رسد بامدادان (درهنگام سحر) دستور می‌دهد تا برروی جای بلند تختی زیبا رو به خاور (شرق) جای دهند و او خود نیز تاجی زیبا بر سر گذاشت و بر آن تخت نشست. هنگامی که خورشید برآمد و نورش به آن تاج و تخت زیبا افتاد، شید (شعاع نور) بسیار خیره کننده‌ای از انعکاس نور خورشید، که به آن تاج و تخت خورده بود، بوجود آمد. مردمان هم که از این رویداد بسیار شادمان و هیجان زده شده بودند فریاد زدند «نوروز «یعنی «روزگار نو» و آن روز را به جشن و پای کوبی پرداختند و از آن پس برای زنده نگه داشتن نام و یاد آن روزهر سال در همان روز به جشن و شادمانی می‌پرداختند و می‌پردازند. گفتنی است که نام «جمشید» شاه در آغاز «جم» بوده است و پس از این رویداد پسوند «شید» که در فارسی به معنی «شعاع نور» است به نام اوافزوده‌اند.

امروزه، نوروز جشن اصلی بسیاری از مردم آسیای غربی است. کشورهایی که حتی هیچگاه تحت سلطه سیاسی ایران نبوده‌اند آن را به عنوان یکی از جشن‌های اصلی خود محسوب می‌کنند. هرکدام ازملیت‌های مختلف، مراسم خاص خود را برای جشن گرفتن نوروز دارند، اما همه این جشن را «نوروز» می‌نامند و آمدن آن را مقارن با حلول بهار محسوب می‌کنند.

در ایران و افغانستان، نوروز همچنین آغاز سال رسمی کشور است که از ابتدای ماه فروردین محاسبه می‌شود. استفاده از سال خورشیدی از دوران هخامنشیان در ایران معمول بود، هرچند که آغاز گاهشماری چندین بار در دوره‌های مختلف تغییر کرده است. در دوران ساسانی به دلیل رعایت نکردن اصول کبیسه، در چند مورد نوروز در فصول اشتباه میانه تابستان جشن گرفته شد. این مشکل گاهشماری به وسیله ستاره‌شناس بزرگ، عمرخیام، در قرن ششم هجری حل شد و از آن تاریخ، تقویم «جلالی» به عنوان تقویم خورشیدی کشور انتخاب شد، هر چند که رسمی شدن آن به عنوان تقویم کشور، تا قرن چهاردهم خورشیدی (آغاز همین قرن ما) به طول انجامید.

از آداب و رسوم عید نوروز در میان مردم پاکستان می‌توان به خانه تکانی و یا به عبارتی پاکیزه کردن خانه و پوشیدن لباس نو و تهیه کردن انواع شیرینی و همچنین پختن غذاهای معروف این ایام و عیدی دادن و گرفتن و دید و بازدید اقوام اشاره کرد. در ایام نوروز مردم پاکستان از گفتار نامناسب پرهیز کرده و یکدیگر را با احترام صدا می‌زنند.

مردم ترکمنستان در این ایام با پختن غذاهای معروف نوروزی مانند نوروزکجه، نوروز بامه، سمنی (سمنو) و اجرای بازی‌های مختلف توسط جوانان ترکمن حال وهوای دیگری به این جشن و شادی می‌دهند. درایام نوروز مسابقات مختلفی در ترکمنستان برگزار می‌شود که می‌توان به مسابقات اسب‌دوانی، کشتی، پرش برای گرفتن دستمال از بلندی، و غیره اشاره نمود.